Teknik dalışa başlamaya karar verdik.. Gerekli şartları da sağlıyoruz.. Peki önümüzde nasıl bir yol var? Hangi eğitimleri almak gerekir?
Teknik dalış tahmin edebileceğiniz gibi uzun bir süreç, eğitimle beraber bilgi ve deneyimin harmanlanması, sindirilmesi gereken bir süreç. Bu süreç uzun yıllar alabileceği gibi doğru bir odaklanma ile birkaç yıl içinde istediğiniz dalışları yapabilecek seviyeye gelebilirsiniz.
TDI: Technical Diving Instructors
Teknik dalış eğitim basamaklarını en güzel özetleyen sistemlerden biri, teknik dalışta da en çok kabul gören kuruluşlardan biri TDI. TDI sertifikasyon sisteminin açık devre teknik dalış eğitimlerini inceleyelim.
Teknik dalış eğitim sürecini en temel özetleyen tablolardan biri budur. 'Intro to Tech' yani Teknik Dalışa Giriş eğitiminden bahsetmiştik, bu eğitim teknik dalışın ne olduğunu merak eden, bir yıldız sertifikaya sahip dalgıçların dahi başvurabileceği eğitim basamağıydı.
Gelelim esas yolumuza. Tablodan da görülebileceği gibi, birçok disiplinde teknik dalış eğitimi öncelikle Nitroks eğitimi ile başlar. Nitroks eğitimi, temel gaz karıştırma, oksijen zehirlenmesi, analiz, etiketleme ve malzeme disiplini gibi konularda teknik dalışa da tam bir giriş eğitimi niteliğini de taşır. Nitroks eğitimine yine 1 yıldız seviyesindeki her dalgıç katılabilir. Bu kursun bitiminde %40'a kadar oksijen içeren nitroks karışımla dalış yapabilir hale gelebilirsiniz.
Hemen sonraki eğitim ise Advanced Nitrox olarak adlandırılıyor. Çok kısa özetlemek gerekirse, bu eğitimle beraber %40'ın üzerinde oksijen içeren nitroks dalışları yapabilir oluyorsunuz.
Sonra görüldüğü gibi yol (süreç) ikiye ayrılıyor. Deco Procedures ve Helitrox eğitimleri karşımıza çıkıyor, bunlardan birini (tabi isterseniz her ikisini de) seçerek ilerleyebilirsiniz. Her iki kursun da temel amacı dekompresyon hastalığı ve deko beklemeleri hakkında daha detaylı bilgi ve tecrübe kazandırmaktır. Aralarındaki fark ise, Helitrox eğitiminde biraz daha helyum gazı ile yapılan dalışlara dair bilgi edinilebiliyor. Helitrox eğitimi alanlar, içinde azotun olmadığı, helyum ve oksijen gaz karışımı ile dalışlar yapabilirler. Eğer ilk aşamada "benim Helyum ile işim olmaz, önce hava ile derin dalış konusunda biraz daha tecrübeleneyim, helyuma hemen parayı gömmeyeyim" diyorsanız Deco Procedures ve sonrasında Extended Range eğitimleri ile devam edebilirsiniz.
Helitrox eğitimi alanlar bu aşamadan sonra Trimix eğitimi ile devam edebilir. Trimix eğitiminde 60 metreye kadar olan Trimix karışım gaz (helyum, oksijen, azot) dalışlarını gerçekleştirebilirsiniz.
Deco Procedures eğitimi alanlar isterlerse Trimix eğitimi yerine Extended Range eğitimi alabilirler. Extended Range eğitimi ile; hava ile 60 metreye kadar olan veya daha uzun süreler sualtında geçirilecek, dekoda nitroks kullanılacak dalışlar gerçekleştirilebilir. Deco Procedures > Extended Range sırasıyla ilerlemek, özellikle helyumun maliyetine hemen katlanmamak ve teknik dalış disiplinine, ekipman konfigürasyonuna odaklanmak için daha tercih edilebilir bir yol.
Biraz kendinizi ve ne istediğinizi bilmeniz gerekir. Derin sularda batık araştırması tür araştırması, görüntü alma gibi amaçlarınız varsa ve azot narkozunun etkilerinden bir an önce kurtulmak istiyorsanız da yapacak şey tabi ki Trimix eğitimi ile devam etmek. Hele hele Karadeniz gibi narkotik bir suda dalıyorsanız 60 metre gibi derinliklerde Trimix neredeyse şart :) Yine de şunu belirtmek gerekir ki, Extended Range dalışları nispeten daha kolay hazırlanılabilen ve planlanılabilen dalışlar olduğu için özel bir ihtiyaç olmadıkça ister istemez insan bu tarafa yöneliyor. Kim gidipi helyum alacak, oksijen dediğin her sanayide var :)
Trimix veya Extended Range basamakları da bana yetmiyor diyenleri ise Advanced Trimix eğitimi bekliyor. Bu eğitim ile derinlik limitinizi daha da arttırabilir, helyumun derin dalışlardaki etkilerine dair daha detaylı bilgi edinilebilir.
Açık devre teknik dalış eğitimindeki temel bilgi ve becerileri aşağıdaki gibi listeleyebiliriz;
Deko'lu dalış planlama
Gaz seçimi
Dalış tablosu ve dalış bilgisiyarı kullanımı
Acil durum senaryolarına hazırlık ve yedeklilik
Deko'lu dalış prosedürleri
Ekipman seçimi
Dalış öncesi kontroller
Gaz değiştirme becerileri
Stres yönetimi
Takım bilinci ve iletişimi
Deko paraşütü kullanımı
Doğru palet, yüzerlilik ve duruş teknikleri
Deko tüpü bağlama/kullanım becerileri
İzolatör manifold kullanımı
Gaz analiz ve etiketleme
Dalış Hastalıkları
Oksijen Zehirlenmesi; CNS ve OTU
Isobaric Counter Diffusion
HPNS
Dekompresyon
Azot narkozu
Açık devre teknik dalış eğitim sürecini bu şekilde özetleyebiliriz.
Kapalı Devre Teknik Dalış Eğitimi
Günümüzde popüler hale gelmeye başlayan kapalı devre dalışı ile de teknik dalış yapmak mümkün. Hatta dünya genelinde birçok teknik dalgıç, kapalı devre sistemlerle teknik dalış yöntemine geçmeye başladı. Ülkemizde bu konuda en büyük engel, kapalı devre sistemlerin çok pahalı olması diyebiliriz.
Kapalı devre teknik dalış eğitimi dediğimizde işler biraz daha karışıyor. Çünkü her kapalı devre sistemin öncelikle kendi eğitimleri var, almak istediğiniz kapalı devre sistemin eğitim basamaklarını ayrıca araştırmanız gerekir. Ayrıca alacağınız kapalı devre sistemin teknik dalış sertifikasyon sistemleri tarafından tanınmış olması ve sizin sisteminize yönelik eğitimleri olup olmadığını kontrol etmekte fayda var.
Yine TDI sisteminin üzerinden kontrol edersek, aslında mantık olarak açık devre ile benzer akışta eğitimlerle karşılaşıyoruz.
Tam kapalı devre (CCR) eğitimlerine başlarken Air Diluent CCR (Seyreltici gazın Hava olduğu) eğitimini alabilmek için açık devredeki Nitroks dalgıcı olma zorunluluğunuz var.
Burada eğer açık devredeki Advanced Nitrox, Deco Procedures eğitimlerinden birine sahipseniz doğrudan Air Diluent Deco CCR eğitimi ile de başlayabilirsiniz. Bu eğitimle 40 metreye kadar kapalı devre sistemi ile dekolu dalışlar gerçekleştirebilirsiniz. Sonra kapalı devre sistemi ile karışım gaz dalışı yapabilmek için sırasıyla Mixed Gas CCR ve Advanced Mixed Gas CCR eğitimlerini alabilirsiniz. Açık devredekine benzer şekilde yine, Helitrox ile de yola devam etmek mümkün.
Üstü Kapalı Ortamlarda (Overhead Environment) Dalış
Mağara, batık gibi üstü kapalı denen ortamlarda yapılan teknik dalışlar ise ayrı bir disiplin ve eğitim gerektirir.
Üstü kapalı ortamlardaki eğitimler de açık devre ve kapalı devre sistemlerde farklılaşıyor. Genel olarak her ikisi de Kovuk Dalışı (Cavern), Mağara Dalışına Giriş (Intro To Cave) ve Mağara Dalışı (Full Cave) eğitimleri ile devam eder.
Eğer bu eğitimlere başlamadan, üstü kapalı ortamlarda dalışa dair ön bilgi edinmek istiyorsanız Kovuk Keşif (Cavern Discovery) eğitimini alabilirsiniz. Bu eğitimi alabilmek için 1 yıldız olmak yeterli.
Mağara eğitimleri dışında batık dalışı ve sualtı scooter'ı da denen DPV (Diver Propulsion Vehicle) kullanımına yönelik eğitimler de alabilirsiniz. Özellikle batık, mağara gibi üstü kapalı palet vurmanın tehlikeli olabileceği ortamlarda böyle bir cihaz kullanarak ilerlemek daha mantıklı olabilir.
Teknik dalış eğitim basamaklarını kısaca özetlemeye çalıştık. Önemli olan, doğru kurumlardan size uygun eğitimler alarak ilerlemeniz gerekir. Aldığınız eğitim doğrultusunda tecrübelerinizi arttırarak teknik dalış konusunda hızla ilerleyebilirsiniz.
Yorumlar